Sedef Hastalığı ve Diş Sıkma: Derinin Altındaki Eklem Sorunu

Sabah kalktığınızda çene kaslarınızda ağrı mı hissediyorsunuz? Gece boyunca dişlerinizi sıkıyor, gıcırdatıyor olabilir misiniz? Eğer sedef (psoriasis) hastalığınız varsa, bu şikayetlerinizin arkasında sadece stres değil, çok daha spesifik tıbbi nedenler olabilir. Maalesef birçok doktor bu bağlantıyı gözden kaçırıyor ve hastalar yıllarca “sadece bir gece plağı takın” tavsiyesiyle geçiştiriliyor. Sedef hastalığı ve diş sıkma arasındaki ilişkiyi detaylıca inceleyelim.

Bruksizm Nedir ve Neden Bu Kadar Önemli?

Bruksizm, kişinin uykuda veya uyanıkken dişlerini sıkması, gıcırdatıyor veya çenesini zorlamasıdır. Bu durum sadece dişlere zarar vermekle kalmaz, aynı zamanda:

• Temporomandibular eklem (TMJ)’de kalıcı hasarlara
• Kronik baş ve boyun ağrılarına
• Uyku kalitesinde ciddi bozulmalara
• Sosyal yaşamda geri çekilmeye (çene seslerinden utanma)
• Çiğneme fonksiyonunda kayıplara neden olabilir

Peki bu durum sedef hastalarında neden farklı?

Sedef ve Psoriatik Artrit: Derinin Altındaki Eklem Sorunu

Sedef hastalığı ve diş sıkma sorunu arasında bağlantı var mı? Nasıl bir bağlantı var ve diğer konular hakkında bilgilere göz atalım kısa kısa.

Sedef Sadece Deri Hastalığı Değil

Sedef hastalığının sadece deri sorunu olmadığını bilen kaç doktor var? Psoriatik artrit, sedef hastalarının %30’unda gelişir ve temporomandibular eklemi de tutabilir.

TME’de Psoriatik Artrit: Özel Bulgular

Asimetrik Eklem Tutulumu: Bir taraf daha fazla etkilenebilir. Bu durum çiğneme alışkanlıklarında dengesizliğe yol açar.

Entezit: Kas-kemik bağlantı noktalarında inflamasyon gelişir. Çene kaslarının kemikle bağlantı noktalarında hassasiyet ve ağrı görülür.

Progressif Eklem Hasarı: Tedavi edilmezse kalıcı hasar oluşur. Eklem kıkırdağında erozyon ve kemik değişiklikleri görülebilir.

Günlük Yaşam Etkileri:

• Tek taraflı çiğneme alışkanlığı (sağlıklı tarafı kullanma)
• Ağız açmada giderek artan kısıtlılık
• Yemek seçiminde kısıtlanma (sadece yumuşak gıdalar)
• Estetik kaygılar (çene asimetrisi)
• Sosyal etkinliklerde yemek yemekten kaçınma
• Uzun konuşmalarda çene yorgunluğu

Psoriatik Artrit ve Bruksizmi Nasıl Ayırt Ederiz?

Sedef kaynaklı bruksizmde şu bulgular öne çıkar:

• Sabah tutukluğu belirgin: İlk 30-60 dakika en zor
• Asimetrik tutulum: Bir taraf daha fazla ağrılı
• Sistemik hastalık aktivitesi ile paralellik: Deri lezyonları arttığında çene ağrısı da artar
• Diğer eklemlerde de benzer şikayetler: Özellikle el, ayak eklemleri
• Entezit bulguları: Kas-kemik bağlantı noktalarında hassasiyet
• Tırnak değişiklikleri: Psöriatik artritin göstergesi

Devrimsel Tedavi Yaklaşımları

1. Önce Nedeni Düzelt!

Psoriatik Artrit Tedavisinin Optimizasyonu:

• Sistemik inflamasyonu kontrol et: CRP, ESR takibi
• DMARDs (metotreksat, sülfasalazin): Hastalık aktivitesini azaltır
• Biologik ajanlar (TNF blokerleri): İnfliksimab, etanersept, adalimumab
• IL-17 ve IL-23 inhibitörleri: Sekukinumab, ustekinumab
• TME intraartiküler enjeksiyonlar: Lokal inflamasyonu azaltır
• Dermatoloji koordinasyonu: Deri lezyonlarının kontrolü önemli

2. Eş Zamanlı Koruyucu Tedaviler

Stabilizasyon Splinti (Gece Plağı):

• Sert akrilik malzemeden yapılmalı
• Yumuşak plaklar kas aktivitesini artırabilir
• 3-6 ayda bir kontrole gelilmeli
• Sadece gece kullanımı yeterli
• Asimetrik tutulumda özel dizayn gerekebilir

Fizyoterapi ve Egzersizler – Günlük Rutinler:

• Sabah: 5 dakika çene masajı (sabah tutukluğunu azaltır)
• Öğlen: Boyun germe egzersizleri
• Akşam: Sıcak kompres uygulaması
• Gece: Gevşeme teknikleri
• Özel: Asimetri düzeltme egzersizleri

3. İleri Tedavi Seçenekleri

Botulinum Toksin A (Botoks):

• Endikasyon: Konservatif tedaviye dirençli şiddetli vakalar
• Uygulama: Masseter ve temporalis kaslarına
• Doz: Toplam 50-100 ünite (kas büyüklüğüne göre)
• Etki süresi: 3-6 ay
• Sonuçlar: %80-90 ağrı azalması, kas aktivitesinde %60-70 azalma
• Asimetrik tutulumda: Daha fazla etkilenen tarafa yüksek doz

Kim için Botoks Düşünülmeli?

• Splint tedavisine rağmen devam eden şikayetler
• Masseterlerde belirgin hipertrofi
• Günlük yaşamı etkileyen şiddetli ağrı
• Sistemik hastalık kontrol altında olan hastalar
• Belirgin asimetri ve fonksiyon kaybı

Beslenme Destekleri: Kanıta Dayalı Yaklaşım

D Vitamini ve Kalsiyum

Kimlere Verilmeli?

• 25-OH D vitamini < 30 ng/ml olanlar
• Kronik ağrı şikayeti olanlar
• Kas krampları ile başvuranlar
• Sedef hastalarının çoğu (D vitamini eksikliği sık)

Doğru Doz:

• D vitamini: 1000-4000 IU/gün
• Kalsiyum: 1000-1200 mg/gün (besinlerle birlikte)
• Magnezyum: 200-400 mg/gün

Magnezyum: Unutulan Mineral

Kas gevşemesinde kritik rol oynar:

• Kas kasılma-gevşeme döngüsünü düzenler
• Nöral iletimi optimize eder
• Uyku kalitesini artırır
• Stres hormonlarını azaltır

Omega-3 Yağ Asitleri

Psoriatik artrit hastalarında özel önem taşır:

• Güçlü anti-inflamatuar etki
• Eklem ağrısını azaltır
• Deri lezyonlarını iyileştirir
• Genel hastalık aktivitesini düşürür
• Önerilen doz: 2-3 gram/gün EPA+DHA

Anti-İnflamatuar Beslenme

Sedef hastalarına özel beslenme önerileri:

• Akdeniz diyeti
• İşlenmiş gıdalardan kaçınma
• Gluten hassasiyeti varsa glutensiz diyet
• Şeker tüketimini azaltma
• Probiyotik takviyesi

Uyarı İşaretleri: Ne Zaman Acil Müdahale?

TME Akut Kilitlenmesi:

• Ağız hiç açılamıyor
• Yüksek ateş eşlik ediyor
• Hızlı gelişen şişlik
• Yutma güçlüğü

Psoriatik Artrit Alevlenmesi:

• Yaygın eklem şişliği
• Hareket kısıtlılığında ani artış
• Yüksek ateş
• Göz tutulumu (üveit)
• Deri lezyonlarında hızlı artış

Tedavi Algoritması: Adım Adım Rehber

Dr. Tansu Uzel Klinik brukisizm tedavisinde güncel bir yaklaşım ile doğru teşhis ve doğru tedavi noktasında son derece hassas bir yaklaşım sergilemektedir.

1. Değerlendirme Aşaması (İlk 2 Hafta)

Laboratuvar Tetkikleri:

• CRP, ESR
• RF, anti-CCP
• HLA-B27 (gerekirse)
• 25-OH D vitamini
• Total ve iyonize kalsiyum
• Karaciğer ve böbrek fonksiyonları

Görüntüleme:

• TME panoramik grafisi
• Gerekirse TME MR
• Diğer eklem grafilerı (karşılaştırma için)

2. Acil Düzeltme (2-4 Hafta)

• Psoriatik artrit alevlenme kontrolü
• İmmünsüpresif/anti-inflamatuar tedavi optimizasyonu
• Akut ağrı yönetimi
• D vitamini ve kalsiyum replasmanı

3. Koruyucu Tedaviler (1-3 Ay)

• Splint hazırlanması ve uyumu
• Fizyoterapi başlangıcı
• Yaşam tarzı düzenlemeleri
• Beslenme destekleri
• Anti-inflamatuar diyet

4. İleri Tedaviler (3-6 Ay)

• Botoks değerlendirmesi
• İntraartiküler enjeksiyonlar
• Biologik ajan değişikliği (gerekirse)
• Cerrahi konsültasyon (ileri deformitede)
• Psikiyatrik destek (kronik ağrı)

Biologik Ajanlar ve TME: Özel Bilgi

Psoriatik artrit tedavisinde kullanılan biologik ajanlar TME tutulumunda da etkilidir:

TNF Blokerleri:

• Etanersept, adalimumab, infliksimab
• TME inflamasyonunu azaltır
• 2-3 ay içinde düzelme başlar

IL-17 İnhibitörleri:

• Sekukinumab, iksekizumab
• Özellikle entezit varlığında etkili
• Deri lezyonlarında da hızlı iyileşme

IL-23 İnhibitörleri:

• Ustekinumab, guselkumab
• Uzun süreli remisyon sağlar
• TME tutulumunda iyi sonuçlar

Başarı Hikayesi: Gerçek Hasta Deneyimi

Ayşe Hanım (48 yaş):

“Sedefim 20 yıldır vardı ama çene ağrısının bununla ilgisi olduğunu hiç düşünmemiştim. Dermatoloğum romatoloğa yönlendirdi, psoriatik artrit tanısı kondu. Anti-TNF tedavisi başladıktan sonra hem derimdeki lezyonlar hem de çene ağrılarım düzeldi. Artık rahatça yemek yiyebiliyor, konuşabiliyorum. Keşke yıllar önce bu bağlantıyı bilseydim!”

Yaşam Kalitesini Artırma İpuçları

Günlük Yaşam Düzenlemeleri:

• Yumuşak diyete geçiş (alevlenme dönemlerinde)
• Stres yönetimi teknikleri
• Düzenli uyku saatleri
• Sigara bırakma (sedef için kritik)
• Alkol tüketimini azaltma
• Sert sakız çiğnemekten kaçınma

Çene Dostu Beslenme:

• Küçük lokmalar
• İyi pişmiş sebzeler
• Yumuşak proteinler
• Smoothie ve çorbalar
• Sert fındık, ceviz gibi yiyeceklerden kaçınma

Sosyal Yaşam İpuçları:

• Restoranları önceden araştırma
• Yumuşak menü seçenekleri tercih etme
• Sosyal etkinliklerde durumu açıklama
• Küçük öğünler, sık besleme

Önleme Stratejileri

Erken Tanı Kritik

Sedef hastalarında psoriatik artrit belirtilerini tanımak:

• Sabah tutukluğu
• Eklem şişlikleri
• Tırnak değişiklikleri
• Entezit bulguları
• TME ağrısı

Düzenli Takip

• Her 3-6 ayda dermatoloji kontrolü
• Eklem şikayeti varsa romatologi muayenesi
• Yılda bir kez diş hekimi kontrolü
• Kan tetkikleri ile inflamasyon takibi

Sonuç

Sedef hastalarında bruksizm sadece “stres kaynaklı diş sıkma” değildir. Psoriatik artrit, temporomandibular eklemi tutabilir ve özelleşmiş tedavi yaklaşımları gerektirir.

Eğer siz de sedef hastalığınız varsa ve çene problemleri yaşıyorsanız, lütfen “sadece gece plağı” ile yetinmeyin. Hastalığınızın çene sağlığınıza etkilerini bilen, dermatoloji, romatoloji ve diş hekimi koordinasyonunda çalışan bir ekiple tedavi olun.

Unutmayın: Erken tanı + multidisipliner tedavi = ağrısız yaşam

Sedef sadece deri hastalığı değildir, eklemlerinizi de etkileyebilir. Bu bağlantıyı bilmek, hayat kalitenizi dramatik şekilde artırabilir!

Dr. Tansu Uzel Klinik ile siz de sağlığınıza güvenle kavuşun! Deneyimlemiş kişileri görmek için Instagram sayfamızı takip edebilirsiniz.